Twój przewodnik po Liście ZUM i programie "Czyste Powietrze" 2024
Program Czyste Powietrze
Jest to uruchomiony we wrześniu 2018 r. rządowy program dotacji, którego głównym celem jest ograniczenie emisji do atmosfery szkodliwych substancji, powstających na skutek ogrzewania domów jednorodzinnych za pomocą przestarzałych pieców i paliw o złej jakości. Jest prowadzony przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Program ten ma potrwać do 2029 r. W skrócie: beneficjenci programu Czyste Powietrze mogą otrzymać nawet do 135 000 zł dotacji (w przypadku przyznania najwyższego poziomu dofinansowania) do wymiany dymiących i zatruwających środowisko pieców nowoczesne, energooszczędne systemy ogrzewania, podłączenie domu do sieci ciepłowniczej oraz termomodernizację budynków.
Beneficjenci, poziomy i formy dofinansowania
Beneficjentami programu Czyste Powietrze są osoby fizyczne, będące właścicielami lub współwłaścicielami budynków mieszkalnych jednorodzinnych lub wydzielonych w budynkach jednorodzinnych lokali mieszkalnych z wyodrębnioną księgą wieczystą.
Istnieją 3 poziomy dofinansowania:
- Podstawowy - dla wnioskodawców, których roczny dochód nie przekracza 135 000 zł,
- Podwyższony - dla wnioskodawców, których średni miesięczny dochód nie przekracza 1 894 zł (gospodarstwa wieloosobowe) lub 2 651 zł (gospodarstwa jednoosobowe),
- Najwyższy - dla wnioskodawców, których średni miesięczny dochód nie przekracza 1 090 zł (gospodarstwa wieloosobowe) lub 1 526 zł (gospodarstwa jednoosobowe).
Dofinansowanie przyznawane jest w formie: dotacji, dotacji z prefinansowaniem, pożyczki dla gmin oraz jako uzupełniające finansowanie dla beneficjentów (uruchomienie w późniejszym terminie).
Rodzaje dotowanych przedsięwzięć i maksymalne kwoty
Dotowane przedsięwzięcia podzielono na 3 grupy:
- Demontaż nieefektywnego źródła ciepła na paliwo stałe oraz zakup i montaż pompy ciepła typu powietrze‐woda albo gruntowej pompy ciepła do celów ogrzewania lub ogrzewania i wytwarzania ciepłej wody użytkowej.
- Demontaż nieefektywnego źródła ciepła na paliwo stałe oraz: zakup i montaż innego źródła ciepła niż wymienione w p. 1, do celów ogrzewania lub ogrzewania i cwu albo zakup i montaż kotłowni gazowej
- Przedsięwzięcie nieobejmujące wymiany źródła ciepła na paliwo stałe na nowe źródło ciepła, a obejmujące m.in. zakup i montaż wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła.
Wysokość dotacji zależy od tego, czy dane przedsięwzięcie obejmuje montaż instalacji fotowoltaicznej i czy będzie dokonana kompleksowa termomodernizacja budynku. Przykładowo: na najwyższym poziomie dofinansowania beneficjent może uzyskać w przypadku zakupu i montażu instalacji PV oraz termomodernizacji budynku kwotę do 135 000 zł, natomiast bez tych inwestycji do 70 000 zł. Natomiast na najniższym poziomie kwoty te wynoszą odpowiednio 66 000 i 35 000 zł. Dodatkowo można uzyskać do 1200 zł refundacji za audyt energetyczny. Istnieją ograniczenia dotacji do poszczególnych kosztów kwalifikowanych, czyli zakupu i montażu poszczególnych źródeł ciepła oraz audytu i podłączenia do sieci ciepłowniczej.
Urządzenia, na które można uzyskać dotacje oraz wysokość dotacji
Wg danych z kwietnia 2024 najwięcej złożonych wniosków o dofinansowanie dotyczy kotłów na biomasę (pellet) lub zgazowujących drewno (44%), następnie pomp ciepła (30%) oraz kotłów gazowych (25%). Od 14 czerwca 2024 dotacje są przyznawane tylko na urządzenia znajdujący się na liście ZUM (opis w dalszej części artykułu).
Kotły na pellet oraz kotły zgazowujące drewno.
Można uzyskać dofinansowanie w wysokości:
- na poziomie podstawowym - maksymalnie 45% faktycznie poniesionych kosztów netto, jednak nie więcej niż 9 100 zł ( 9 000 zł na kocioł zgazowujący drewno)
- na poziomie podwyższonym - maksymalnie 70% faktycznie poniesionych kosztów netto, jednak nie więcej niż 14 300 zł.
- na poziomie najwyższym - maksymalnie 100% faktycznie poniesionych kosztów netto, jednak nie więcej niż 20 400 zł.
Kotły gazowe
Kwoty dofinansowania do kotłów gazowych kondensacyjnych wynoszą:
- na poziomie podstawowym - maksymalnie 40% faktycznie poniesionych kosztów netto, jednak nie więcej niż 6 100 zł
- na poziomie podwyższonym - maksymalnie 70% faktycznie poniesionych kosztów netto, jednak nie więcej niż 13 000 zł.
- na poziomie najwyższym - maksymalnie 100% faktycznie poniesionych kosztów netto, jednak nie więcej niż 18 500 zł.
W związku z przyjęciem przez Parlament Europejski Dyrektywy EPD (w sprawie charakterystyki energetycznej budynków) w Internecie pojawiły się informacje, że planowane jest wycofanie dotacji do tych urządzeń od 2025 r.
Pompy ciepła
W tej grupie dofinansowanie obejmuje zarówno pompy ciepła wszystkich typów, jak i klimatyzatory z funkcją grzania, ponieważ faktycznie są one pompami ciepła typu powietrze-powietrze. Urządzenia te muszą znajdować się na liście ZUM i spełniać restrykcyjne wymagania techniczne, m.in. posiadać klasę efektywności energetycznej minimum A+. Ponadto obecnie właściciel budynku musi także przeprowadzić jego audyt energetyczny.
Przykładowo, w zależności od dochodów beneficjentów na pompę ciepła powietrze-powietrze, można uzyskać:
- na poziomie podstawowym: do 40% zwrotu poniesionych kosztów, jednak nie więcej, niż 4400 zł
- na poziomie podwyższonym: do 70% kosztów, jednak nie więcej niż 7800 zł.
- na poziomie najwyższym: 100% zwrotu kosztów inwestycji, jednak nie więcej niż 11100 zł.
Natomiast w przypadku pomp ciepła powietrze-woda o podwyższonej efektywności energetycznej kwoty te wynoszą:
- na poziomie podstawowym: do 55% zwrotu poniesionych kosztów, jednak nie więcej, niż 19400 zł
- na poziomie podwyższonym: do 80% kosztów, jednak nie więcej niż 28100 zł.
- na poziomie najwyższym: 100% zwrotu kosztów inwestycji, jednak nie więcej niż 35200 zł.
Lista Zielonych Urządzeń i Materiałów (ZUM)
Lista ZUM, prowadzona przez Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy, to lista konkretnych urządzeń i materiałów (producent i typ), kwalifikujących się do dofinansowania w ramach programu Czyste Powietrze. Są to m.in. takie urządzenia, jak pompy ciepła, kotły, mikroinstalacje fotowoltaiczne, ogrzewanie elektryczne, kolektory słoneczne, wentylacja z odzyskiem ciepła oraz materiały termoizolacyjne, drzwi i okna. Przedtem lista ta była pomocnicza dla inwestorów chcących zainstalować urządzenia o wysokiej jakości. Jednak od 14 czerwca 2024 dofinansowanie w programie Czyste Powietrze jest możliwe tylko w przypadku zainstalowania urządzeń, które znajdują się na liście ZUM. Sama lista również została zmieniona – usunięto z niej lub zawieszono większość urządzeń, natomiast producenci z branży HVAC musza ponownie ubiegać się o ich wpisanie. Obecnie trwa okres przejściowy, w którym producenci mogą ubiegać się na czasowy wpis swoich urządzeń na listę ZUM, na podstawie europejskich znaków jakości: HP Keymark, EHPA Q oraz Eurovent. Natomiast od 2025 r. urządzenia na liście ZUM będą musiały posiadać pozytywne wyniki badań przeprowadzonych w jednym z akredytowanych laboratoriów, zlokalizowanych na terenie krajów UE lub EFTA. Zmiany uzasadniono zabezpieczeniem konsumentów przed nieuczciwymi sprzedawcami, oferującymi urządzenia (np. pompy ciepła) o niskiej jakości, sprowadzane z Dalekiego Wschodu.
Audyt energetyczny
Audyt energetyczny (albo audyt cieplny) to analiza, której celem jest uzyskanie informacji na temat możliwości zmniejszenia zużycie energii w danym budynku. Treść i sposób przeprowadzenia audytu określa Rozporządzenie Ministra Infrastruktury. Na podstawie tej analizy sporządzany jest tzw. wyciąg z audytu. W dokumencie tym zawarte są informacje dotyczące: inwentaryzacji instalacji oraz urządzeń zużywających energię w danym budynku, analizy zużycia energii, własności cieplnych i stanu technicznego obiektu, a także zalecenia na temat możliwych do wykonania wdrożenia ulepszeń, zwykle w kilku wariantach, mających na celu poprawę efektywności energetycznej, wraz z danymi na temat potencjalnych korzyści energetycznych, ocena opłacalności tych modernizacji oraz kosztorys ewentualnych prac do wykonania. Przepisy nie określają, jakie konkretnie uprawnienia i umiejętności powinien posiadać audytor (doradca) energetyczny, jednak najlepiej zlecić wykonanie audytu komuś, kto posiada właściwe kompetencje, np. wykształcenie z zakresu energetyki, inżynierii środowiska, budownictwa lub posiadającej certyfikaty poświadczające ukończenie specjalistycznych kursów. Ceny audytu energetycznego dla domów jednorodzinnych są umowne. Zwykle zaczynają się od ok. 1000 zł i uzależnione są od wielkości budynku, kompletności dokumentacji obiektu oraz zakresu planowanych modernizacji. Osoby ubiegające się o dofinansowanie w programie „Czyste Powietrze” w ramach tzw. kompleksowej termomodernizacji, mogą uzyskać maksymalnie 1200 zł na wykonanie audytu energetycznego.
Składanie wniosków
Wnioski o dofinansowanie w ramach programu Czyste Powietrze można składać na 3 sposoby: przez Internet (na stronie gov.pl za pomocą profilu zaufanego), osobiście w urzędzie lub w wybranych bankach (lista na stronie Programu). Wnioski te rozpatrywane są przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej (WFOŚIGW), właściwe dla lokalizacji budynku, w którym realizowane jest przedsięwzięcie. Wnioski złożone do niewłaściwego terytorialnie Funduszu Wojewódzkiego (lub Narodowego) nie będą rozpatrywane
Pogłębiaj swoją wiedzę, czytaj poradniki
Opracowanie redakcja : (P.H.)
Materiał objęty prawem autorskim. Publikacja w części lub w całości wyłącznie za zgodą redakcji portalu www.pasywny-budynek.pl
